Οι αστραφτεροί πύργοι στον ορίζοντα του Τελ Αβίβ, ένας ελκυστικός στόχος για τους εισερχόμενους βαλλιστικούς πυραύλους του Ιράν, συμβολίζουν την ιδιότητα του Ισραήλ ως ενός από τους πιο δημοφιλείς προορισμούς παγκοσμίως για επενδύσεις σε πρωτοποριακή τεχνολογία.
Αλλά η παρατεταμένη εκστρατεία στη Γάζα, τα μποϊκοτάζ και η νευρική Silicon Valley έχουν συμπιέσει τη χρηματοδότηση και φέρουν βαρύ τίμημα. Ο προηγμένος πόλεμος είναι δαπανηρός και η σύγκρουση με το Ιράν αποτελεί πλήγμα για τον επιστημονικό και ψηφιακό τομέα του Ισραήλ.
Παρ’ όλα αυτά, το νόμισμα της χώρας, το σέκελ, έχει ανέβει και οι μετοχές στο χρηματιστήριο του Τελ Αβίβ έχουν αυξηθεί σε αξία τις τελευταίες ημέρες. Οι διεθνείς επενδυτές στοιχηματίζουν ότι όταν ολοκληρωθεί ο βομβαρδισμός του Ιράν, το Ισραήλ θα είναι ασφαλέστερο μέρος και η ζήτηση για την προηγμένη τεχνολογία πίσω από τα κυβερνοόπλα που αναπτύχθηκαν κατά του Ιράν θα αναζωπυρωθεί.
Επίσης, η τρέχουσα σύγκρουση δεν αποδεικνύεται, μέχρι στιγμής, ότι είναι μια επανάληψη του πολέμου του Γιομ Κιπούρ του 1973, όταν το Ισραήλ δέχθηκε επίθεση από έναν συνασπισμό αραβικών κρατών με επικεφαλής την Αίγυπτο και τη Συρία. Το πετρελαϊκό εμπάργκο, που επέβαλαν τα κράτη του Κόλπου κατά τη διάρκεια της σύγκρουσης, εκτόξευσε τις τιμές της ενέργειας και προκάλεσε πληθωρισμό και ύφεση στις πλουσιότερες δημοκρατίες του κόσμου.
Εκτόξευση
Η εξασθενημένη οικονομία του Ισραήλ χρειάστηκε δεκαετίες για να ανακάμψει, αλλά αυτόν τον αιώνα η ανάπτυξη έχει εκτοξευθεί. Η οικονομική παραγωγή είναι τώρα 50 φορές υψηλότερη και τα δημόσια οικονομικά έχουν σταθεροποιηθεί, δημιουργώντας μεγαλύτερο δημοσιονομικό περιθώριο για μακροχρόνιες στρατιωτικές δεσμεύσεις.
Υπήρξαν πολλές συζητήσεις σχετικά με το αν οι μουλάδες στην Τεχεράνη θα μπορούσαν τώρα να επιδιώξουν να αποκλείσουν τα Στενά του Ορμούζ, ένα στενό πέρασμα από το οποίο πρέπει να περάσουν οι προμήθειες πετρελαίου και υγροποιημένου φυσικού αερίου του Κόλπου για εξαγωγή.
Από τότε που το Ισραήλ εξαπέλυσε την επίθεσή του στο Ιράν την περασμένη εβδομάδα, οι τιμές του πετρελαίου ανέβηκαν και οι επενδυτές αναζήτησαν ασφαλή καταφύγια, όπως ο χρυσός.
Ωστόσο, η εικόνα στον τομέα της ενέργειας είναι τώρα διαφορετική απ’ ό,τι ήταν κατά τη διάρκεια προηγούμενων συγκρούσεων στη Μέση Ανατολή. Οι μεταφορές πετρελαίου από τον Κόλπο εξακολουθούν να αντιπροσωπεύουν το 20% της παγκόσμιας προσφοράς, αλλά οι ΗΠΑ, ο δεύτερος μεγαλύτερος καταναλωτής ενέργειας παγκοσμίως μετά την Κίνα, είναι πλέον αυτάρκεις σε πετρέλαιο και φυσικό αέριο. Κατά συνέπεια, ο ενεργειακός εφοδιασμός τους διατρέχει μικρότερο κίνδυνο εάν οι ηγέτες στη Μέση Ανατολή «κλείσουν τις βρύσες».
Αυτό δεν σημαίνει ότι υποτιμάται η απειλή, ιδίως για την οικονομία του Ισραήλ. Η διεξαγωγή πολέμων, ιδίως εκείνων που χρησιμοποιούν όπλα υψηλής τεχνολογίας, είναι εξαιρετικά δαπανηρή. Ο Ρέι-εμ Άμιναχ, πρώην οικονομικός σύμβουλος του αρχηγού του επιτελείου των Ισραηλινών Αμυντικών Δυνάμεων (IDF), υπολογίζει το κόστος για τις επιθετικές και αμυντικές επιχειρήσεις κατά του Ιράν σε 550.000 λίρες την ημέρα.
Η δημοσιονομική και οικονομική ζημία δεν σταματά εκεί. Το κόστος της κινητοποίησης στρατευμάτων, της κλήσης εφέδρων, της διαταραγμένης αγοράς εργασίας και της ανοικοδόμησης από τις ζημιές από τους πυραύλους, αυξάνονται. Το τρέχον κόστος της εκστρατείας στη Γάζα ανέρχεται σε 40 δισεκατομμύρια λίρες. Με την απώλεια επενδύσεων και ανάπτυξης, θα μπορούσε να φτάσει τα 300 δισεκατομμύρια λίρες σε μια δεκαετία.
Το χρέος του Ισραήλ ανέρχεται σήμερα στο 67,9% της οικονομικής παραγωγής της χώρας, από 61,5% στο τέλος του 2023. Σε σύγκριση με τις περισσότερες δυτικές δημοκρατίες, το ποσοστό αυτό είναι μικρό. Στη Βρετανία είναι κοντά στο 100%. Ο προϋπολογισμός του Ισραήλ για το 2025 έθεσε ως όριο δανεισμού το 4,9% της εθνικής παραγωγής. Αλλά το κόστος του πολέμου στο Ιράν θα το τινάξει στον αέρα, οπότε οι Ισραηλινοί πολίτες και οι επιχειρήσεις μπορούν τώρα να αναμένουν αυξήσεις φόρων και περαιτέρω περικοπές στον προϋπολογισμό. Το Ισραήλ δαπανά ήδη ένα τεράστιο 8,8% της παραγωγής του για την άμυνα.
Προοπτικές
Η εκτίναξη του δανεισμού και του χρέους της χώρας αποτελεί μικρότερο πρόβλημα απ’ ό,τι σε μεγάλο μέρος της Δύσης, λόγω των προοπτικών ανάπτυξής της. Παρά τη μακρά περίοδο κινητοποίησης, το υπουργείο Οικονομικών του Ισραήλ προέβλεψε ανάπτυξη 3,6% φέτος, πριν εξαπολυθεί η επίθεση στο Ιράν. Όμως, ο πόλεμος του Ισραήλ έχει πλήξει τη ρευστότητα στον δραστήριο τεχνολογικό τομέα του σε πολλά μέτωπα. Νωρίτερα, αυτήν τη δεκαετία, οι νέες επενδύσεις έφθασαν στο ανώτατο επίπεδο των 4,5 δισεκατομμυρίων λιρών και το Ισραήλ θεωρήθηκε από τους επενδυτές επιχειρηματικών κεφαλαίων ως το δεύτερο καλύτερο μέρος για την υποστήριξη νέων τεχνολογιών μετά τη Silicon Valley. Ωστόσο, πέρυσι, το ποσό αυτό έπεσε στα 900 εκατομμύρια λίρες, καθώς οι επενδυτές αποθαρρύνθηκαν από την κατάσταση στη Γάζα.
Αυτό που είναι σαφές είναι ότι η αναθέρμανση θα πάρει χρόνο, ειδικά όταν τόσοι πολλοί νέοι μηχανικοί, εμπειρογνώμονες στον κυβερνοχώρο και επιστήμονες φορούν τη στολή των Ισραηλινών Αμυντικών Δυνάμεων (IDF). Ο μακροβιότερος πόλεμος της χώρας αποδεικνύεται σκληρός για την οικονομία και τους πολίτες του Ισραήλ.
Όμως, υπάρχει η βεβαιότητα μεταξύ των βασικών επενδυτών ότι η πιο σκοτεινή ώρα είναι μόλις πριν από την αυγή.
TOY ALEX BRUMMER
©Associated Newspapers Limited
Εφημερίδα Απογευματινή
